A miña avoa Elena no seu posto de peixe, no Mercado do Berbés, en Vigo. Finais dos anos sesenta.
Un día de hai moitos anos entrevistei en Santiago a Félix de Azúa. Apenas recordo nada da nosa conversa, nin sequera o título do libro que motivara a súa visita á capital. Lembro si o lugar, o Café Derby, cabo da pantasma de Valle-Inclán, e unha actitude algo envarada pola súa parte, arraiana do engolamento, pero cordial dentro da distancia. Tamén lembro o aburrimento que en min suscitara o tal señor. Todo discorría con relativa calma até que lle formulei unha pregunta sobre Jon Juaristi que o extraeu, ipso facto, do seu ser atérmico e insulsísimo. “Home, parece que ten sentimentos..!”, pensei para min. Son case incapaz de evocar o contido desa pregunta pero sospeito que tiña que ver coas críticas que Juaristi, militante do PSOE, recibira daquela ao asumir a dirección do Instituto Cervantes (2001-2004) en plena apoteose do aznarismo. Azúa exaltou alí a súa amizade con Juaristi e eloxiou o talento e compromiso político do ensaísta vasco, en plataformas como ¡Basta Ya! ou o Foro de Ermua. Pola maneira na que se expresou comprendín que estaba diante dun deses intelectuais orgánicos que deostan o ‘nacionalismo’ das nacións que non son a súa, a nación española neste caso. O mesmiño que o seu amigo Juaristi, membro actualmente do Padroado de Honra de Denaes, a Fundación para a Defensa da Nación Española, e autor daquela inefábel tentativa de poñerlle letra ao Himno de España.
A conversa con Azúa rematou sen sobresaltos, basicamente porque podía máis o meu aborrecemento que as ganas de polemizar con el ou extraer algún tipo de conclusión, non digo xa de acordo sobre o particular. Saímos camiñando do Derby. Sorprendeume que nunca estivese anteriormente en Santiago 
así que, de volta á redacción, desviei un tanto a miña ruta para acompañalo até a Quintana. Quería ser testemuña desa sorpresa, sospeito. Ás veces, cando advertimos o abraio espellado nos ollos dalguén, parece que algo desa sorpresa reverte en nós, devolvéndonos á nosa primeira experiencia dese lugar. Así que entramos pola Conga na praza da Quintana, nese xiro teatral e barroco no que a Catedral se revela de súpeto. E alí, diante da Berenguela, da Quintana deserta, do océano de pedra de Santiago, crin que Azúa non estaba a observar o mesmo ca min. Cero entusiasmo, cero implicación, cero graos de todo, case que indiferencia. Pssss. Eu miraba para el estupefacto e pensaba que se un catedrático de Estética podía amosar tal indolencia diante da Beleza sería capaz de calquera cousa.
Isabel Preysler e o escritor panameño Mario Vargas Llosa saúdan ao novo académico da RAE e celebran a súa “conducta cívica ejemplar”
O outro día, cando escoitei que o agora académico da RAE Félix de Azúa tentaba denigrar á alcaldesa de Barcelona, Ada Colau, mandándoa a vender peixe á praza non me estrañei dese rauto de clasismo e, ao meu ver, tamén de machismo do señor-intelectual-orgánico-conservador. Recuperei do disco duro cerebral aquela mañá sen abraio fronte á Berenguela e a frase de Marguerite Duras na mítica entrevista do programa ‘Apostrophes’ de Bernard Pivot, na televisión francesa: “Arrisquei de máis para entrar na Academia”.
Marguerite Duras na entrevista con Bernard Pivot do programa ‘Apostrophes’ da televisión francesa
Que se pode agardar, repito, dun Catedrático de Estética inmune á Beleza? Porque a beleza é tamén a dignidade, o risco, o compromiso real.
Azúa non quere que as netas e os netos das mulleres que vendían o peixe teñamos agora algo que dicir
Busquei unha fotografía e atopeina. A miña avoa materna, Elena Naveiras Viñas, a vender peixe no Mercado do Berbés, envolvendo unha pescada do pincho coas follas do Faro de Vigo. A foto ule, está viva, e por iso hai aí Beleza. Azúa non quere que as netas e os netos das señoras que vendían o peixe teñamos agora nada que dicir, porque iso é Beleza. Azúa explícalles ás mulleres, sobre todo, que é o que deben facer, onde deben estar, como se deben comportar. Porque unha muller libre, que dinamita o patriarcado dos Azúas e Varón Dandy deste mundo, é Beleza. Azúa defende a indivisibilidade da inexistente nación española porque a vontade dos pobos tamén é Beleza. O drama é que el, despois de tantos libros, rangos, cátedras e honores, ignore aínda o que a Beleza pode ser. Semella unha vida perdida a súa, sen risco, un colapso orgánico definitivo. Quizais o formol da Real Academia Española sexa o lugar máis indicado para conservar e illar ese fracaso.
Un país en lata 
Lendo a entrevista da polémica, paréce-me una terxiversación soster que Azúa lle explica ás mulleres “que é o que deben facer”. Simplesmentes puxo en dúvida a capacidade de Colau para exercer o seu cargo con palabras imprópias de alguén educado. Deixo a ligazón á miña reflexión sobre este asunto por se a alguén lle interesa botar-lle una ollada: http://bailarsobrearquitectura.com/2016/04/05/de-azua-colau-y-la-rae/
Unha aperta,
Iago López
OIa Iago. Grazas polo comentario e por compartir a túa entrada. É opinábel, claro. Pero o feito de que un señor académico da moi masculina e misóxina RAE tente relegar a categoría dunha muller, de maneira clasista, e que a envíe a exercer un oficio que é exclusivo das mulleres é unha expresión dese ‘mansplaining’ que sufrimos a diario. Homes condescendientes, dicindo o que hai que facer, onde temos que estar, desde a súa autoridade masculina, de privilexio, dáme igual que sexa a homes ou a mulleres. Para min é machismo puro e duro, e aínda que non son muller algo me di que podo detectalo.
Vargas Llosa é peruano, nom panamenho -dígoo polo pé de foto.
Saúde.
Alexandre, é unha ironía pola súa implicación nos papeis de Panamá. De feito ten dobre nacionalidade, peruana e española. Saúde!
Un moi acertado artigo.
Os misóxinos non só teñen ese “don” adoitan acompañalos de moitos outros.
Grazas María!
Tiven a sorte de coñecer a señora da foto e ao seu fotógrafo. Seguro que ela daría unha boa Catedrática de Estética, tan acostumada a que as súas conversas acabasen derivando en discusións sobre a beleza dos seus familiares e amigos. A foto transmite beleza porque é de verdade, e a verdade sempre ten algo de beleza. De Azúa só dicir, falando de verdade, que é un gilipollas. E moléstame que cos meus cartos, que patrocinan a RAE, se manteña a gilipollas. Excelente post, Fran.
Non ven a conto,mais coñecin e esa fermosa muller-peixeira,xa de mais idade…unha das tuas tias ten moito de parecido con ela…mais o meu comentario ven o fio do que dis do RAE e os seus prohomes…non sei si caterva ou nicho de estomagos agradecidos…”la patria se lo agradecera…”.Nos,os de aqui,os que como ti dis temos na retina A Quintana e outras pedras que non esmorecen… sabemos que a beleza esta na humildade de esa muller vendendo peixe e non nas verbas dos fachendosos salva patrias españoleiros…
A min, da polémica de Azúa e Ada Colau, a que abraioume foi unha crónica que leín na web de “EL PAÍS”, no que citaba uns parágrafos do seu discurso de ingreso na RAE:
– En su discurso de entrada a la RAE, hizo referencia a algunos de sus comercios de referencia, sin citar la pescadería: “Cuando ustedes tuvieron la bondad de concederme la letra H de esta Academia, no podía yo imaginar que mi vida cotidiana iba a cambiar de un modo tan repentino. A la mañana siguiente recibí salutaciones en la panadería, en el quiosco, en el puesto de frutas y verduras, en el estanco, me felicitaban por la calle los conserjes del barrio, la incansable empleada de Correos e incluso un taxista de los que habitualmente ocupan la parada del hotel me dio un par de cómplices bocinazos”, arrancó su discurso el escritor. -…
A min pareceume gravísomo, (e moi definitorio do talante do suxeito), o párrafo en cuestión que se cita do discurso de ingreso na Academia… Un pode ter un mal dia e botar a lingua a pacer…, pero un discurso de ingreso na RAE, dende logo nunca é froito dun calentón inesperado, é algo moi elaborado no que o autor tenta dar o mellor de si, e Azúa…, vaia se o dou!… O señorito…, (con voz de tiple estilo Laly Soldevilla), agrdece a viláns e menestrais a reverencia ante o seu encumbramento á Academia!… Usos e fraseoloxía propia do Antigo Réxime!… Para a súa desgraza, só é o ingreso na RAE…, pouca cousa…, non é ser un “inmortal” da Académie française… (sería digna de ver a súa actitude si tal cousa dérase!)… Nestes detalles é onde se ve a categoría moral e intelectual da persoaxe…, (a falta de…, of course!)