Manuel Fraga: paixón polo poder e amores que matan

Morreu o sátrapa en excedencia, Manuel Fraga (1922-2012). Todo o que se poida dicir sobre o persoeiro fica xa no libro de Gustavo Luca de Tena, Fraga, retrato de un fascista, un excelente traballo xornalístico, convenientemente silenciado, e que o finado non tivo oportunidade de censurar, el que levaba a censura e a imposición ideolóxica no seu ADN despótico.

Nun distraído repaso polos panexíricos e perfís que desde onte á tarde glosan a figura do ex presidente da Xunta conclúo que a capacidade de adaptación, esa evidencia darwiniana, resultar ser o mérito supremo dun político e que a desmemoria que habitamos permite que un ex ministro de Franco, con varios mortos ás súas costas, pase á historia como un “gran servidor público” e un “home de Estado”.

Galicia Hoxe (2003-2011): todo perdido/solucionado

Non hai responsables, ou hainos pero calan. Hai responsables de mirada sucia que nos miran como ríndose de nós. E nós aceptamos, ou non. Aceptamos, ou saimos ás ruas e berramos. Eu quero ser un mar que avanza. Eu necesito chorar. Eu síntome enferma. Eu quero soñar. Necesito os soños da nación.

(Lupe Gómez, n’O Correo Galego/Xaneiro de 2004)

Ás miñas compañeiras e compañeiros do Galicia

En realidade dáseme bastante ben escribir necrolóxicas. O xornalista cultural adoita especializarse en pasamentos, reaccións de dó e glosas varias sobre os defuntiños aos que mirou marchar. Así que levo unha boa estadea detrás de escritoras e escritores, actrices, actores, pintores, músicos, escultores, polígrafos e prebostes do galeguismo, que esculcan a miña vida profesional e retan diariamente a miña capacidade de expresar a dor colectiva, se a houber, polo seu adeus. Ocorre tamén que neste país o eros e o tanatos acadan sempre un extremo perigoso de fusión/fisión, até o extremo de se confundiren. Ese proceso, tan nocivo como os accidentes nucleares de Fukushima e Chernobil, debe andar na cerna da nosa insá querenza polos mortos. A morte erotízanos, é mesmo así. Hoxe fica na mesa de autopsias ese morto ao que tanto quixen e do que tanto aprendín: Galicia Hoxe (2003-2011), e polo que choro estes días sen consolo. Oito aniños, unha cativa, con toda a vida por diante. Por respeito a ela e as traballadoras que a pariron cada día, afoutas, sen tregua, tentarei, por unha vez, esquivar a poesía e falar con xustiza do meu amor por esa pequena.

Unha canción de amor contra a Galicia en ‘modo Sísifo’

Hai ese verso do poeta peruano que di: “Hoy no sufro como César Vallejo. Hoy sufro solamente”. Eis o meu sentimento. Hoxe non sufro como votante nacionalista, nin sequera como galego, sufro soamente. Sen “moderada satisfacción”, síntoo. E para sair do déjà-vu, do modo Sísifo no que andamos os galegos, da síndrome de Penélope, para afastarse desta nova oportunidade perdida e do bucle amolador de sempre non teño solucións. Minto, teño algunhas pero son persoais e relaciónanse, decote, con verbos como mudar, reinventar, seducir, revoltar…

Falou Varela e falou en castelán (ou os desprezos da brigada galegófoba de Núñez Feijóo)

Teño os ollos inchados de tanto fregalos coa man. Danos colaterais da incredulidade. Explícome. Acabo de ler na versión web de El País (Galicia) un artigo (absolutamente irrelevante, por outra parte) sobre o presente e futuro do libro dixital, a típica prosa celebratoria propia dun suplemento especial pagado pola Xunta. Desde logo nada que ninguén vaia gardar en papel nunha gaveta nin colgar no seu Facebook para partillalo cos amigos. Asínao o conselleiro de Cultura, Roberto Varela. E escribe en castelán, el mesmo ou algún dos seus ghostwriters. O conselleiro de Cultura de Galicia escribe en castelán nun medio galego. Si, meus. Sen complexos. El será que os leitores e leitoras da edición galega de El País, os que mercan o xornal para leren os artigos e reportaxes de Manuel Rivas, de Óscar Iglesias, de Suso de Toro ou de Daniel Salgado, non comprenden o idioma do país/del país no que viven, o único idioma propio de Galicia, por outra parte?.  Di Varela:

“Para la lengua gallega la era digital es una oportunidad,  ya que el primer efecto de las tecnologías radica en abaratar los productos y facilitar el acceso a diferentes soportes”. (!!!)

A información como peripecia (A síndrome do galego que…)

Non é novo, pero como xornalista, a cada volta, acuso máis esa sensación. A da conversión da información nun relato de peripecias. Se me piden razóns teño algunhas. A primeira unha asumida e absurda competición pola inmediatez. Falo, en concreto, da prensa escrita, que non só teima en trasladar ao papel as máis mínimas vibracións televisivas e o espírito dos medios dixitais e das redes sociais, ao meu ver sen éxito, senón que utiliza a súa páxina web como plataforma veloz do que o xornal vaia contar ao día seguinte. Case ningún medio de comunicación escrito hoxe -pensaba en excepcións alucinantes como o semanario de Hamburgo, Die Zeit e algunha outra que ha de haber- quere ficar á marxe da axenda que impón ese consorcio participado, formado pola TV, o Facebook e os portais web de información.

Demolición da casa-país (Fóra as vosas poutas depredadoras do Galiñeiro!)

O xeógrafo Domingo Fontán, do que falabamos este día, chamouno Corno do Demo na súa histórica Carta Xeométrica de Galicia. Hai dous séculos, de seguro, Fontán subiu ese monte, armado co seu teodolito e o seu nanómetro, botando ángulos imaxinarios sobre o esplendor mineral do val do Louro, as gándaras de Budiño e as pedras cabaleiras de máis alá. O pobo chámalle Galiñeiro e é un pico visíbel desde moitas partes da cidade de Vigo. Acho que é tamén a principal elevación da ría, arredor dos setecentos metros. Poida que nin Feijóo nin Abel Caballero nin Corina Porro –ilustres veciños vigueses-, foran quen, no caso de que ergueran a cabeza un día e detiveran a ollada no que os arrodea, de lle poñeren nome ás corcovas que sobrancean no mar de Vigo. Sequera un nome, só un, de todos os nosos Paõs de Açúcar, dos morros de Cangas, de Moaña, de Candeán, de Valadares ou da serra do Galiñeiro, que vai finar, coma a dorsal dunha besta antiga, no monte Aloia, cabo do ceo fremoso de Rebordáns. Pero moitos de Vigo si somos quen de facelo. Moitos si sabemos o nome dos tesos cumes do Morrazo ou da Garrida. Un por un. E nesa capacidade de nomear habita un primitivo acto de amor, algo da nosa orixe, algo que, definitivamente, non nos pode ser roubado.

‘Alocución a la región gallega’ de Santiago Rey, co mapa de Fontán ao fondo

É un momento epifánico, máxico, da narrativa galega do século XX. Acontece en Arredor de si, a gran novela de Otero Pedrayo. Adrián Solovio regresa á aldea logo do seu periplo castelán porque o seu tío don Bernaldo esmorece. O vello fidalgo pídelle a Solovio que lle achegue un mapa ao seu leito de morte, o mapa de Domingo Fontán, a Carta Xeométrica de Galicia. E alí, á luz dunha candea, olla, por primeira vez, o rosto do seu país, os nomes das aldeíñas, cabo dos ríos, das montañas, dos vales e das ribeiras.  Fontán, que investiu dezasete anos da súa vida na tarefa de cartografar Galicia, que a percorreu enteira, a pé e dacabalo, habita hoxe ese doce limbo propiedade da Igrexa católica que é o Panteón de Galegos Ilustres, en Bonaval. O mapa, a tarefa descomunal e pioneira de Fontán, a carta editada en París en 1845 e que abraiara a Cunqueiro de rapaz no Instituto de Lugo, ten hoxe insignes depositarios: a propia casa de Don Ramón, en Trasalba, o Consello da Cultura Galega, a Real Academia Galega, a Universidade de Santiago, a Fundación Penzol, o Centro Galego de Bos Aires e… o despachito de Santiago Rey Fernández-Latorre, o editor de La Voz de Galicia, o home que máis ama a Galicia, o que lle entregou a súa vida por enteiro, un epígono de Castelao, Bóveda e Del Riego pero con estilazo, o garante da Transición e do Estatuto de Autonomía, a voz dos cidadáns, a conciencia do poder, o editor independente, azoute das inxustizas e valedor do pobo que di: “Galicia es mi único compromiso” ou “Galicia es lo más importante de mi vida”.

“¿Me guardas el secreto..?” (ou o delirio mental como marca turística de Galicia)

NONO DIGHAS. Este día a Xunta de Galicia presentou na Coruña a nova marca que, ao parecer, vai visualizar a oferta turística galega fóra das nosas fronteiras, querse dicir en España. O mundo, para Feijóo & Co., é España, a liña do seu horizonte, o omega de todas as súas travesías. Fica atrás aquel Galicia Calidade, de resonancias fraguianas. Depois, en 2007, o lema da campaña de Turgalicia, esplendidamente locutada por Luís Tosar, foi Galicia, ¿la sientes?, e aínda en 2009 ecoou aquel Galicia. Ven y siéntela. O ton de todos eles era moi similar, unha voz en off incitadora sobre paraxes idílicas das que agora, emerxe este delirante e flipante episodio de confusión mental, titulado Galicia, ¿me guardas el secreto?, a marca turística deste país. (!!!!)

Malia á interrogación, ¿me guardas el secreto? ou gárdasme o segredo? é, definitivamente, unha frase pouco galega.  Ningún galego di ¿me guardas el secreto?, nun contexto habitual. Como moito: “mira.., isto case que non o dighas…”. Ese sería o subtexto real da marca: “Mellor  nono dighas”, aserto ben problemático e contraditorio cando do que se trata é de difundir unha paisaxe, unha gastronomía ou unha oferta de balnearios, poño por caso. O asunto ficaría, pois, desta maneira: “Galicia, mellor nono dighas“, ou “Galicia, mellor tá calada“. Xusto o contrario da campaña turística do goberno de Asturias: “Asturias, lo dice todo el mundo”, ou do goberno basco: “Euskadi, ven y cuéntalo”. Nós non, nós gardamos segredos e somos tan misteriosos como o paradoiro de Jesús Pérez Varela, aquel conspicuo valedor da Terra e dos seus produtos turísticos e gastronómicos, conselleiro de Cultura, Turismo e Medios de Comunicación do PP, que certo día marchou co botín, por entre os fantasmagóricos corredores da Cidade da Cultura.