O meu co galego é amor

O dato é insubstancial pero vén ao caso para o que quero contar. Eu empecei a falar galego, a lingua que era a miña sen eu o saber, a tarde antes de cumprir os dezaseis anos. Lembro que Estados Unidos invadira Panamá ese mesmo día e que asociei aquela acción bélica, cruenta e colonialista, cunha outra batalla, persoal, que para min principiaba nese momento nas aulas do Instituto Santa Irene de Vigo. Falar galego, naquel contexto urbano e incribelmente alérxico ao idioma deste país, non era proba ningunha de valentía, nin sequera de compromiso político, senón máis ben de excentricidade incomprensíbel. Por sorte a verba friqui non adquirira a súa dimensión actual así que fiquei sen o apelativo que buliría na cabeza da maioría das miñas compañeiras e compañeiros ao testemuñaren a miña súpeta mutación lingüística. “Pero, ¿éste friqui, hablando gallego…?”.

Falar galego, para min, foi como ir á guerra, falo en serio. Pero unha guerra das de antano, unha contenda medieval. O idioma era a a miña armadura. Protexíame tanto como me abafaba, dábame fachenda e seguridade. Pero á vez afogábame co seu peso desconsiderado. Para un rapaz de quince anos era moi difícil respirar con ese elmo perpetuamente sobre a cabeza. E foi daquela que din en pensar que ese sacrificio non era máis ca unha proba de amor. Amor doente e torturado, pode ser -froito da inoculación na miña alma dos principios católicos da escola primaria- pero amor ao fin e ao cabo. Mellorar a calidade dese romance, alimentalo, facelo medrar, compartilo de xeito construtivo, contalo a quen o quixo escoitar, foi, desde entón, un motor de min mesmo. Se se me disimula a rima interior: “O amor é o motor”. E aínda o é.

O amor, é verdade, nunca se impón e formúlase raramente na forma verbal do imperativo. Pero aprender a querer e a amar é o que facemos durante a vida toda. Amamos aínda máis o que escollemos por nós mesmos, non o que alguén nos impuxo. E a lingua galega obrigounos a moitas e a moitos de nós a esa elección. Velaí a orixe do noso orgullo e da nosa querenza. Quen non amou nin sabe como amar é digno de dó. E é por iso que cando sinto chegar, polo horizonte deste atribulado tempo noso, á brigada de demolición da lingua galega -a que, con Núñez Feijóo como destacado paladín, opera nos gobernos, nas rúas, nas escolas, nos xornais, nos xulgados, nas empresas…- sinto, por sobre a carraxe, o odio ou a indignación, unha sensación de mágoa que, menos mal, porque parvo non son, nunca chega a cristalizar en compaixón. Sinto pena deles, porque odian o galego, porque non o saben querer, pero non compaixón. Ninguén sente compaixón polos psicópatas, polas persoas/gobernantes incapaces de amosar empatía ou de ter remordementos polas súas accións. É o caso.

Non penso facer do meu amor polo galego unha relixión, moito menos un motivo para o celibato. Pero sei que cando todo falla ao redor sempre podes virar o rostro cara ao teu idioma e dicir: “ah, estás aí…”. Isto tampouco non o comprenderá nunca Núñez Feijóo, o que non dubidaría en levantarlle as saias a Rosalía e berrar diante dos seus amigotes: “Mira, no lleva bragas..!”. Iso, ou chantarlle unha bandeira de España diante do seu retrato, na Casa Museo de Padrón, tanto me ten a ofensa.

Quería rematar con dous documentos arredor deste excurso sobre o amor ao galego. Un deles é un texto de Eduardo Moreiras, extraído dun singular e alucinante libro, Follas de Vagar, un seu diario literario que reeditou A Nosa Terra en 2009. O texto fala dunha moza doente, que volve á casa para morrer. Non vos riades, que o conto é triste:

Viña de servir en Barcelona, moi maliña. Cando se sentou na cociña, deixou que lle entraran ben polos ollos, polas orellas, pola pel aberta, as mensaxes da fala que devecía ouvir, pouquiño a pouco foi sentíndose mellor. Sentía unha fonda ledicia, escoitando as verbas aquelas que soaban tan ben, as verbas fermosas ditas á beira do berce. Non que foran nada. Prosmeiradas. Pero, tras a sinxeleza, atinaba co rumor da canle onde a lingua se nutre. O seu ser doente fíxose claro como o día, e percorríano, dende a alma deica os ollos, estremecementos que, de non voltar á casa, xa non volveria sentir.

-E logo, tesouriño, vas beber ista cunca de leite?

-Si…

-Anda, que é da Morita e sentarache ben.

-Fala, mamá, fala. E deixa a porta aberta, que tamén quero ouvir falar a papá e aos nenos e a Liberata.

Unha semana despois, a rapaza finou. Era polo San Xohán e quería ir á festa co vestido novo que mercara en Barcelona.

Como non era a miña vontade rematar así, cun velorio emocionado pero tristeiro, quería compartir aquí unha desas probas de amor polo idioma deste país, que tanto confortan e que tan ben fan. Chegoume este día en forma de vídeo, por aí polas redes sociais, pero semella que viña do futuro. Filmouse en Paradela, Teixeiro, en agosto de 2012. Fai parte do Projeto Não Lugar. A realización é de Tiago Pereira e a produción de Aitana Eanes, Davide Salvado e MPAGDP. Os cativos son Os Fillos de Pepa A Loba, Iván, Diego e Cristian, e póñenlle voz e corazón a todo isto do que aquí falo. Tan pequenos son e xa saben o que é o amor.

(*) A ilustración dos dous reis a se bicaren foi tirada do blog da Biblioteca Sarmiento do IES de Curtis: http://sarmientobiblioteca.blogspot.com.es